Art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) mówi, że:
Ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.
Zgodnie z powyższym przyznanie świadczenia na podstawie art. 83 jest możliwe, jeżeli wnioskodawca spełnił łącznie następujące warunki:
1. jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,
2. nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności,
3. nie może – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym,
4. nie ma niezbędnych środków utrzymania.
Pojęcie braku niezbędnych środków utrzymania nie zostało zdefiniowane w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sprawa dotyczyła przyznania renty rodzinnej) wyjaśnił, że a w związku z tym należy posiadane środki utrzymania ocenić na tle minimalnej emerytury.
II SA/Wa 1047/10 - Wyrok WSA w Warszawie
I OSK 292/11 - Wyrok NSA w Warszawie
Ponadto:
Prezes Rady Ministrów w szczególnie uzasadnionych przypadkach może przyznać emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej niż określone w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
